12+/Mezun Felsefe A Test 9

“Akıl hiçbir şeyi algılayamaz, duyular hiçbir şeyi düşünemez. Bilgi ancak bunların birleşik faaliyetinden doğar.” diyen Kant felsefe tarihi içerisindeki hangi iki görüşü uzlaştırmıştır?

Aristoteles’e göre, “ gerçekten var olanlar” tek tek şeylerdir: şu kalemdir, bahçedeki vişne ağacıdır… Yoksa görmediğimiz idealar değildir. Ancak bilgi, tümelin bilgisidir; duyumun bize bildirdiği tek tek şeyleri ya da olayları bir kavram altında toplamak, mantıksal çıkarımlarla işleyerek bilgiye dönüştürmek aklın görevidir.

Aristoteles’in bilgi görüşü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

“İnsan evrenle ilgili olarak ancak insanileşecek şeyi bilir. O ancak şeylerin insaniliğini bilir.” diyen Anatole France’ a göre evren hakkında her iddia, bu iddiayı dile getirene göredir.

Bu görüş aşağıdaki yargılardan hangisiyle uygunluk gösterir?

Hegel’e göre deneye hiç başvurmadan sırf düşünce ile kesin bilgiye ulaşılabilir. Çünkü özne ile öznenin yöneldiği nesne aynı aklın değişik biçimleridir.

Hegel’in bu görüşünün temelinde aşağıdaki yargılardan hangisi bulunmaktadır?

Bir parça mumu yanmakta olan bir ateşin hemen yanına koyduğumuzu düşünelim. Mum yavaş yavaş eridikçe, muma ait tüm duyusal özellikler değişim geçirir. Bu durumda rahatlıkla şunu söyleyebiliriz; algılarımız aracılığı ile nesneden aldığımız bilgi, sürekli bir değişim halindedir. Nesneye ait özellik sürekli değişirken, biz yine de belli bir nesneye bakmaya devam ettiğimizi düşünürüz. Nesnenin, değişimler geçirmesine rağmen aynı nesne olduğu bilgisi gözlemsel deneyimlerimiz aracılığı ile öğrendiğimiz bir şey değil; doğuştan sahip olduğumuz bilişsel bir durumdur.

Descartes’in verdiği bu örnekten aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Hepimiz “özgürlük” veya “devlet” gibi kavramlara sahibiz. Ancak bunlar dünyada görebildiğimiz, dokunabildiğimiz ya da koklayabildiğimiz şeyler değildir. Empirist filozof Locke, özgürlük gibi karmaşık fikirlerin bile, en nihayetinde, basit algı parçalarının bir araya gelmesinden oluştuğunu iddia eder.

Buna göre empirizmin temel iddiası aşağıdakilerden hangisidir?

“Tabula rasa” deyimi Latince “boş levha” anlamına gelir ve bu kavram J. Locke’dan bu yana empirist filozoflar tarafından insan zihninin doğuştan hiçbir bilgi getirmediğini, gerçeklik konusundaki tüm bilgimizin deneyime dayandığını anlatmak için kullanılır.”

Buna göre, empirist filozoflar “Tabula rasa” deyimini aşağıdakilerden hangisini reddetmek için kullanmışlardır?

• Bütünün parçalarına eşit olduğu bilgisi apriori bir bilgidir, çünkü biz onu deneyimden bağımsız olarak, akıl ve mantıksal analizlerle biliriz.

• Aposteriori bilgi ise deneyim yoluyla kazanılan bilgi olup, “Isıtılan metaller genleşir” önermesinde olduğu gibi ampirik bir araştırma sonucu elde edilir. Buna göre metalde genleşme özelliğinin olup olmadığını görebilmek için deney yapmamız gerekir.

Buna göre bu iki bilgi türü için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Hume’ a göre nedensellik diye gördüğümüz şey bir olaydan sonra başka bir olayın gelmesidir. Bu iki olay arasında birinin neden diğerinin ise sonuç olduğunu ve aralarında nesnel, zorunlu bir bağ olduğunu bize bildiren bir izlenimimiz yoktur. Sadece olayların art ardalığını görmemizin bizde oluşturduğu psikolojik temelli bir alışkanlığı vardır.

Hume’a göre nedensellik ilkesi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

Phyrrhon’a göre aynı şey farklı insanlara, farklı şekillerde görünür. Aynı bal bir kimseye tatlı, bir başkasına acı gelebilir. Hatta aynı suyu bir elim sıcak, diğer elim soğuk algılayabilir. Ben suyun sıcak mı yoksa soğuk mu olduğunu bilemem.

Buna göre, Phyrrhon’un görüşleri aşağıdaki yargılardan hangisiyle çelişir?

Kant, insan aklının kendisi ile dış dünya arasındaki iliş- kisini konu edinir. Buna göre, ancak bize göründükleri biçimiyle nesneleri bilebiliriz; bize görünüşlerinin dışında, kendinde nesnelerin nasıl olduğunu bilemeyiz.

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

Gazali’ye göre duyular aldatıcı, akıl ise çelişkili yargılar verebildiğinden yanıltıcıdır. Gerçeğin bilgisine ulaşmanın tek yolu inançtır. Tanrı’nın bilgisine yine Tanrı’nın insana vermiş olduğu bir yetiyle; kalp gözüyle ulaşılabilir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi Gazali için söylenebilir?