11.Sınıf Dil ve Anlatım Test 18

Bir edebiyat âlemi var mı bizde? Edebiyatçılarımız yok demiyorum, olmaz olur mu? İşte şairler, hikâyeciler, denemeciler. Ara sıra eleştiriye özenenler de görülüyor. Edebiyatçılarımız var, edebiyat âlemimiz yok. Edebiyatçılarımız birbirlerini bilmiyor, bilmek istemiyor, bilmeyi gerekli bulmuyor da onun için. Hepsi de kendi içine büzülmüş, bir kendilerini düşünüyorlar, gözleri bir kendilerine dikili.

Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Aşağıdakilerden hangisi eleştiri türünün özelliklerinden değildir?

Cemil Meriç’in eserlerinde portreler galerisindeymişsiniz gibi hissedersiniz kendinizi. Doğu’dan, Batı’dan, Kuzey’den, Güney’den; eskiden, yeniden; bizden, başkasından yüzlerce portre… Bu portelerin hemen hepsi sanat, edebiyat ve düşünce insanıdır. Çünkü Cemil Meriç, geleceği kuranları sadece ve sadece sanat, edebiyat ve düşünce insanları olacağına inanır. Çünkü onların eserleri aracılığıyla geleceğe bir ses bırakılacaktır.

Yukarıdaki parçada dil hangi işlevde kullanılmıştır?

Aşağıdakilerden hangisi eleştiri yazarlarının özelliklerinden biri değildir?

Karacaoğlan’ı ben de severim, Pir Sultan Abdal’ı ben de severim ama onları yükseltmek için Fuzûlî’nin, Bâkî’nin Nedim’in, Şeyh Galip’in hatta Enderunlu Vâsıf’ın alçaltılmasına, kötülenmesine dayanamam. Karacaoğlan da büyük şairdir, Fuzûlî de büyük şairdir. Bak ne diyorsun: “Halk edebiyatının ruhu samimiliktir.”

Bu şekilde konuşan bir yazar aşağıdakilerden hangisi ile nitelendirilebilir?

Gerçek şiir zevkinin ancak serbest nazımdan sonra başladığını sanıyorum. Serbest nazımdan önce yalnız bizde değil, Avrupalılarda da şiir kitapları bir yığın tatsız, lüzumsuz, eciş bücüş mısralarla doludur. En büyük şairler dahi onlardan kaçamaz. Serbest nazım bize ne zaman şiir söylenip ne zaman nesir söyleneceğini daha iyi anlattı. Biri kalkıp da nesirle söylenecek sözleri manzum söylerse gülüyoruz, sinirleniyoruz, çatlıyoruz o adama. Gülmekte, sinirlenmekte, çatlamakta da haklıyız. Çünkü şiirden yalnız vezin, kafiye beklemiyoruz; bir duyguya, bir heyecana yakışacak sesi bekliyoruz.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Bir roman, bir şiir niçin yazılır? Niçin okunur? Siz bana onu söyler misiniz? Sanat eserleri bir şey öğrenmek için mi, fayda için mi okunur? Bir şey öğretebilir, belki bir faydası olur. Ama siz bir romanı yahut bir şiir kitabını açtığınız zaman önce fayda mı düşünürsünüz? Önce zevklerinizi düşünmez misiniz?

Bu parçaya göre bir eleştirmenin eser karşısındaki tavrı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?

Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın son eseri “Üç Şehitler Destanı” 1949 yılında İstanbul’da basılmış. Yüz kuruşa satılan altmış iki sayfalık bir kitap. İkinci İnönü Savaşı sırasında Üç Şehitler Tepesi’nin nasıl altı kere kazanılıp kaybedildiğini anlatıyor. Çoğu üç kıtayla altı dörtlük arasında değişen kırk dokuz parçadan meydana gelmiş. Bir iki istisna bir yana, bütün kıtalar dörder dizelik. Bu dizelerin birinciyle üçüncüleri ara sıra ama ikincileriyle dördüncüleri her zaman uyaklı.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

I. Denemede duygu ve düşünceler içten bir anlatımla sunulur.
II. Eleştiri ve deneme öğretici metin türlerindendir.
III. Eleştiride en önemli etmenlerden biri yazarın tarafsız olmasıdır.
IV. Deneme ve eleştiride daha çok epik anlatımdan faydalanılır.
V. Eleştiride sanat eseri hakkında değerlendirme yapılır.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde eleştiri ve deneme ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

I. Biz pek şaşkın varlıklarız. Filanca hayatını işsiz güçsüz geçirdi, deriz. Bugün hiçbir şey yapmadım, deriz. “Bir şey yapmadım.” ne demek? Yaşadınız ya! Bu sizin sadece işiniz değil, en parlak, en şerefli işinizdir. Bana büyük işler çevirme imkânı verselerdi, neler yapmaya gücüm olduğunu gösterirdim, deriz. Önce siz kendi hayatınızı düşünmeyi, çevirmeyi bildiniz mi? Bildinizse bütün işlerin en büyüğünü görmüşsünüz demektir.

II. “Asfalt Yol” hikâyesinin ilk göze çarpan özelliklerinden biri, ana hikâyenin, kendisiyle zorunlu bir ilişkisi bulunmayan ama birçok bakımdan ona bağlı olan bir çerçevenin içine yerleştirilmiş olmasıdır. Bu çerçevede öğretmenin köye gelişi ve köyden gidişi anlatılmaktadır. Hikâyeye girişte kullandığı bu araç, yazarın işine yarıyor.

Bu iki metinden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Anlatıcı kendi sesiyle değil duygu anının sesiyle konuşmaktadır. Şiirsel öykülerde soyut, imgesel, simgesel bir anlatım tercih edilir. Yoğunluk ve şiirsellikle anlam parlatılmıştır. Alışkanlık, şiirsellik ve yoğunlukla oluşturulan öykülerde, anlam öbekleri simgesel ifadelerle izah edilir. İşte tüm bu özellikler de onu kaçınılmaz olarak düzyazının gerçekliğinden uzaklaştırıp şiire, onun imkânlarına başvurmasını kaçınılmaz kılar.

Numaralanmış cümlelerle ilgili dil ve anlatım yönünden aşağıdakilerden hangisi söylenemez?