10. Sınıf Türk Edebiyatı Test 2

I. Kavmî özellikler hayata hâkimdir.

II. Mitlerin zihin dünyasında güçlü bir etkisi vardır.

III. Bozkurt ve baykuş, önemli birer destan motifidir.

IV. Bu dönem metinlerinde yiğitlik teması sıklıkla işlenmiştir.

V. Destanların dili, Türklerin dinî törenlerinden, musikilerinden ve hayat mücadelelerinden etkilenmiştir.

Numaralanmış cümlelerden hangisi Destan Dönemi’ni belirleyen zihniyet ve beğeninin bir özelliği değildir?

Türk destanlarında bu motif üç yönüyle yer alır: Sığınak (oba), ana ya da ata varlığı ve devleti temsil eden sembol.

Burada açıklaması verilen destan motifi aşağıdakilerden hangisidir?

(I) Bir milletin yaşamında derin izler bırakan savaş, göç, doğal afetler gibi olaylar, halk arasında anlatıla anlatıla mitolojik özellikler kazanmış, bu tür olaylar da destanları ortaya çıkarmıştır. (II) Türk destanlarında “kadın, at, bozkurt, ışık, ağaç, aksakallı ihtiyar” gibi motifler vardır, bunlar Türklerin yaşamlarında egemen olan motiflerdir ve Türkler bu motiflere yaşamlarında ayrı bir anlam vermişlerdir: “bozkurt”, yol göstericidir, tanrıdır, Türk ulusunun anasıdır; Ergenekon, Türeyiş ve Bozkurt destanlarında bu görülmektedir. (IV)Destan, yazılı edebiyatın ilk ürünlerinden biri olduğu için destanlardaki mitolojik ögeler yazılı edebiyatta sık sık görülmektedir. (V) Mitoloji, toplumu derinden etkileyen olayların halk arasında anlaşmasıyla ortaya çıkmaktadır ve sözlü edebiyatın halk arasında meydana geldiği göz önüne alındığında mitoloji ile sözlü edebiyat arasında yakın bir ilişki vardır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözlü edebiyat ürünleri ile ilgili bilgi yanlışı vardır?

Alın töpü yaşardı

Unıt otın yaşurdı

Kölnin suvın kuşerdi

Sığır buka möngreşür

(Yamaçlar ve tepeler yeşerdi kuru otları gizleyip göllerin suyunu taşıdılar, sığırlar ve boğalar sevinçlerinden böğrüşüyorlar.)

Bu şiirin oluşmasını sağlayan zihniyetle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Könglüm için örtedi

Bütmiş başıg kartadı

Keçmiş ödüg irtedi

Tün kün keçip irtelür

(Gönlüm acıdan için için yandı. Bu acı kapanmış yarayı yeniden deşti. Gönlüm geçmiş zamanları aradı. Geceler ve gündüzler geçtikçe de o zamanlar aranı- yor.)

Bu dörtlük aşağıdaki türlerin hangisinden alınmıştır?

Öpkem kelip ogradım

Arslanlayı kökredim

Alplar başın togradım

Emdi meni kim tutar

Kanı akıp yoşuldu

Kabı kamug deşildi

Ölüg birle koşuldu

Togmuş küni uş batar

(Öfkelenip dışarı çıktım, arslan gibi kükredim, yiğitler başını doğradım, şimdi beni kim tutar! Kanı akıp boşandı, derisi baştan başa deşildi, ölülerle bir oldu, doğan güneş işte batar.)

Bu şiirle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

Kızıl sarıg arkaşıp

Yipkin yaşıl yüzleşip

Bier bier kerü yürkeşüp

Yalnguk anı tonglaşur

(Kızıl ve sarı ardı ardına yerden bitiyor, mor ile yeşil yüz yüze geliyor ve birbirlerine sarılıyorlar. İnsan bu renk cümbüşünü görünce hayret içinde kalıyor.)

Destan Dönemi’ne ait bu şiirin teması aşağıdakilerden hangisidir?

Yıglap udu artadım

Bağrım başın kartadım

Kaçmış kutug irtedim

Yağmur gibi kan saçar

(Sevgilimin ardından ağlayıp mahvoldum. Bağrımın yarasını deştim. Kaçıp giden mutluluğu aradım durdum. Gözlerim yağmur gibi kanlı yaş saçar.)

Bu dörtlüğün ahenk özellikleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Yay yarupan ergüzi

Aktı akın munduzı

Toğdu yaruk yılduzı

Tıngla sözüm külgüsüz

Agdı bulut kükreyü

Yağmur tolı sekrüyi

Kalık anı ügriyü

Kança barır belgüsüz

(Bahar gelince kar suları seller gibi aktı, tan yıldızı doğdu, sözümü gülmeden dinle. Bulut gürleyerek yükseldi, yağmur dolu yağdı, rüzgâr önüne kattı, nereye varır belirsiz.)

Bu şiirin ahenk özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Ördi bulıt ıngraşu

Aktı akın möngreşü

Kaldı bodun tanglaşu

Kükrer takı mangraşur

(Bulutlar gürleyerek yükseldi, seller şırıldayarak aktı, halk sağanak karşısında hayret içinde kaldı, bulutlar da kükrüyor ve insanlar bağrışıyorlar.)

Bu dizelerden hareketle Destan Dönemi’ndeki hayatla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

(I) İlk şiirlerin kaynağı din olduğu gibi ilk şairler de dinî heyecan ve duyguları dile getiren kimselerdir. (II) Böylece ilk şairler hem saz çalan, hem şiir söyleyen, hem rakseden din adamları idi. (III) Bunlar şölenleri, sığır ve yuğ törenlerini idare ediyor, kağanın yokluğunda vekaleten devleti yönetiyorlardı. (IV) Şaman, baskı, oyun gibi adlar taşıyan bu şairler aynı zamanda sihirbaz, hasta tedavi eden hekim ve gaipten haber veren kahin idiler. (V) İnsanların maddi manevi her türlü ihtiyaçlarını karşıladıkları için toplulukların en saygıdeğer kimseleri olarak kabul edilmişlerdir.

Bu parçada numaralandırılmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?