10. Sınıf Türk Edebiyatı Test 14

Şimdi Sa‘d-âbâda bak evvelkinden a‘lâ mıdır

Gör hele dünyâyı eski bildiğin dünyâ mıdır

Bu görünen bir müzeyyen kasr-ı müstesnâ mıdır

Yohsa nehr-i cennet üzre cisr-i nev-peydâ mıdır

(kasr: köşk, cisr-i nev-peydâ: yeni yapılmış köprü)

Nedim’e ait bu nazım parçasıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

İran edebiyatından edebiyatımıza geçmiştir. Tek dörtlükten oluşur. Konusu daha çok şairin dinî ve felsefi düşünceleri etrafında şekillenir. Özel aruz kalıplarıyla söylenir. Ömer Hayyam ve Yahya Kemal Beyatlı bu türün başarılı örneklerini vermişlerdir.

Yukarıda özellikleri verilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

Gönül gamını niçe safha-i beyâna yazam

Kalemden od çıkuban korkaram ki yanayazam

(beyân: anlatım, od: ateş, çıkuban: çıkınca)

Bu beyit için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Halk edebiyatında “taşlama” adı verilen yergi içerikli şiirin divan edebiyatındaki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi divan edebiyatı nazım şekillerinden biri değildir?

Zâhid-i bî-hod ne bilsin zevkini aşk ehlinin

Bir aceb meydir muhabbet kim içen hüş-yâr olur

Aşk sevdasına sarf eyler Fuzûlî ömrünü

Bilmezem bu hâb-i gafletten kaçan bîdâr olur

(Baygın zahid aşk ehlinin zevkini ne bilsin. Muhabbet öyle acayip bir içecektir ki tadına bakan uyanır. Ömrünü aşk sevdasına harcayan Fuzuli bu gaflet uykusundan ne zaman uyanır, bilmem.)

Bu beyitlerden hareketle divan şiirinin yapı özellikleriyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşılamaz?

Bir güherdür kim nazîrin görmemişdür rûzgâr

Rûzgâra âlem-i gayb armağanıdur sözüm

(Benim sözüm öyle bir cevherdir ki, bu âlem bir benzerini daha görmemiştir; sözüm bu zamana gayb âleminden getirdiğim bir armağandır.)

Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

I. Sultân-ı şark u garb şehenşâh-ı bahr u ber

Dârâ-yı dehr Şâh Süleymân-ı kâm-rân

II. Bülbülde biraz bûy-ı ru’ûnet görürüz biz

Pervâneyi âgâh-ı mahabbet görürüz biz

Etmiş bizi endîşe-i sûretde fedâ kim

Mirâta da baksak yine hayret görürüz biz

Numaralanmış beyitlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

Gamze-i dilber nola reşk eylese endîşeme

Hırz-ı bâzû-yi dil-i sâhibkırânîdir sözüm

(Sevgilinin yan bakışı benim düşüncemi kıskansa şaşılmaz. Çünkü benim sözüm bahtı yüce padişahların gönül pazılarındaki tılsımdır.)

Nefi’ye ait bu beyitte ağır dil özelliklerinin görülme sebebi aşağıdakilerden hangisi olamaz?

Bîgâne-i muhabbetün olmaz gam-âşinâ

Ey dâğ-ı derdin eylemeyen merhem-âşinâ

(Ey dert yarasını merhemle tanıştırmayan, açtığı yaraya merhem sürmeyen sevgili! Aşkının yabancısı olan gamın tanışığı değildir.)

Bu dizelerden hareketle divan şiirinin dil ve anlatım özelliklerine ilişkin aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Açıl bağın gül ü nesrîni ol ruhsârı görsünler

Salın serv ü sanavber şîve-i reftârı görsünler

Kapunda hâsıl itdi bu devasız derdi hep gönlüm

Ne derde mübtelâ oldu dil-i bîmârı görsünler

Bu şiir parçasının ahenk özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Klasik Çağatay edebiyatının etkisi Osmanlı edebiyatı sahasında da devam etmiş en büyük şairi olan —-, aynı zamanda bir devlet adamıdır. Kaşgarlı Mahmut gibi Türk diline de hizmet eden sanatkâr, Muhâkemetü’l-Lugateyn adlı eserinde Türkçe ile Farsçayı karşılaştırıp Türkçenin üstünlüğünü kanıtlamak istemiştir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki isimlerden hangisi getirilmelidir?