10. Sınıf Dil ve Anlatım Test 17

Genel göreliliği tarif eden Einstein denklemleri uzay-zaman geometri ile maddenin özellikleri arasında bir köprü kurar. Bunu yaparken Riemann geometrisinde geçen uzayın geometrik yapısıyla ilgili açılar ve uzaklıklar cinsinden bilgiler içeren “metrik” diye bir kavramı kullanır. Eğri yüzeylere bir örnek olarak küreyi verebiliriz. Bir küre üzerindeki herhangi bir noktayı enlem ve boylam adını verdiğimiz iki koordinat ile tanımlayabiliriz.

Bu parçadaki anlatım özellikleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenirse yanlış olur?

Aşağıdaki metinlerden hangisinde öğretici anlatım kullanılmıştır?

Türkiye, yüzey şekilleri bakımından çeşitlilik gösteren bir ülkedir. Başlıca dağ sıraları olan kuzeydeki Toroslar, geniş yaylar çizerlerse de genel olarak batı-doğu doğrultusunda uzanırlar. Bu iki dağ sırası arasında İç Anadolu’nun geniş ve yüksek düzlükleri yer alır. Kuzey Anadolu Dağları ile Toroslar, ülkenin doğusuna doğru birbirine yaklaşır.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Soluduğumuz oksijenin büyük bir bölümünü, genellikle okyanus ve denizlerin, yüzeyinin ilk birkaç metresi içinde yaşayan ve fotosentez yapan bu mikroskobik deniz canlılarına, diyatomelere borçluyuz. İki mikrondan bir-iki milimetreye kadar farklı büyüklüklerde olabilen diyatomelerin yirmi beş milyonunu bir çay kaşığına sığdırmak mümkün…

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

Rönesans başlarında yeni tekniklerin yaratılmasında çok, daha önceki keşiflerin kullanılması, genişletilmesi ve yayılmasını sağlayan yeni yolların ortaya çıkarıldığı görülür. En bilinen örnekler arasında açık denizlerde yol alabilmek için gerekli olan pusulanın ve arkadan takma dümenin icadı, modern çağda zamanın egemenliğine doğru ilk adım olan mekanik saatin ortaya çıkışı ve Orta Çağ’da ateşli silahların kullanılması sayılabilir.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

Yeni bir yüzyıla yaklaştıkça gelecekle ilgili kaygılar daha yoğun bir biçimde yaşanmaya başladı. Dünya nüfusu hızla artıyor. Nüfus artışının geleceğine ilişkin pek çok araştırma yapılıyor. Sözgelimi, BM’nin bir çalışmasına göre 2050 yılında dünya nüfusu 9.3 milyar olacak ve bu sayıda kalacak. Dünya Bankasının hesaplarına göreyse gelecek yüzyılın sonunda dünyamızın nüfusu on milyara erişecek ve böyle kalacak.

Bu parçanın anlatım özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Dil, tarih ve kültür arasındaki münasebeti bilen bir kimse, dili tek başına almaz. Zira dilde her kelimenin yazılış, ses, şekil ve manasını tayin eden tarih ve kültürdür. Yunus Emre’nin şiirlerinin dilini, yazıldığı devir ve çevreden ayrı ele alamazsınız. Zira o ağacın kökleri gelenek ile beraber, yetiştiği topraklara sımsıkı bağlıdır.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bilimkurgu, yaşamın içinden çıkan ve insanı, onun düşlerini anlatan bir türdür. Bilimkurgu türü, ortaya çıkışından günümüze değin büyük bir ilgiyle karşılanmıştır. Bu türü sevip göklere çıkaranlardan, sevmeyip yerin dibine batıranlara kadar birçok kişi bilimkurgu hakkında düşünmüş, yazmıştır. İyi bilimkurgu iyi edebiyattır ve onun da iyisi, kötüsü, felsefi olanı, insanı düşünmeye sevk edeni vardır. Bilimkurgu, esinini bilimden alan belli başlı temel izleklere sahiptir. En belirgin izlek, dünya dışı uygarlıklardır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir?

İnternet kullanıcılarının en büyük sorunu yüz binlerce farklı arşivde tutulan gigabaytlarca bilgiye nasıl ulaşılabileceğidir. Sayısız arşivdeki bilgilere tek tek bakmak insanın sabır sınırlarının çok çok üzerindedir. Aynı zamanda bu mümkün de değildir. Bu amaçla İnternet’in ilk günlerinden itibaren İnternet arşivlerinde yer alan dosyaları “Archie” adlı bir program aracılığıyla öğrenebilirsiniz. Archie ismi ise ‘archive’ (arşiv) sözcüğünün kısaltılmış hâlidir.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenirse yanlış olur?

Bir şair yaşamının son değerlendirilmesinde yer alması gereken “Çığır açtı mı, açmadı mı?” sorusu, hem eleştirmenler tarafından ki çoğu da eleştirmen özentisidir bunların, daha ilk şiirlerini yayımlamış şairler için söyleniyor. Aslında nedir çığır? Paul Elvard’ın “Şair esinlenenden çok, esinleyen kişidir.” Tanımında, ben hem en iyi şair tanımlarından birisini buluyorum hem de bunu ortalamayı çok yüksek tutan bir şairden duyulan “çığır açan şair” tanımı olarak görüyorum.

Bu parçanın anlatımında aşağıdaki anlatım tekniklerinden hangisi ağır basmaktadır?

Aşağıdakilerden hangisi açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş metinler için söylenemez?