10. Sınıf Türk Edebiyatı Test 19

İnsan ve doğa sevgisinin lirik bir edayla işlendiği koşmalara güzelleme denir.

Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi güzellemeye örnek olamaz?

Nalbant oldum kırdım nalın çoğunu

Bir katır nalladım dinle oyunu

Meğer acemiymiş bilmem huyunu

Çenemi teptirdim nalın sökerken

Manav oldum elma armut tez çürür

Cambaz oldum ip üstünde kim yürür

Kasap oldum her gün gözüm kan görür

Yüreğim bayıldı kana bakarken

…

Âşık tarzı halk şiirinin en uzun nazım biçimidir. 100 dörtlüğe kadar olanları vardır. Genellikle hecenin 11’li kalıbıyla söylenir. Savaş deprem, yangın, salgın, hastalık, eşkıya, meslekler ve ünlü kişilerin serüvenleri gibi konuları işler.

Bir metin örneği ve hakkında bilgi verilen nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

Köroğlu söyle şanından

Kuş uçurmaz divanından

Avuçla düşman kanından

Doldurup içtiğin var mı

Bu dörtlük ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

I. Hayalî olaylardan çok, gerçekçiliğin ön plana çıktığı şiirlerdir.

II. Sevgili anlatılırken yeşil başlı ördek, inci diş, elma yanak, badem göz, kiraz dudak, keman kaş, sırma saç, selvi boy gibi benzetmeler kullanılır.

III. Benzetme ve kişileştirme dışında edebî sanatlara fazla yer verilmemiştir.

IV. Dinî tasavvufi konular çokça işlenmiştir.

V. Şiirler, işlenen konulara göre “koçaklama, güzelleme, taşlama, ağıt” gibi adlar alır.

Âşık tarzı halk şiiri için yukarıda verilen özelliklerden hangisi yanlıştır?

Yâri görse idim haftada ayda

Sevip ayrılmaktan ne buldum fayda

Azrail göğsümde canım hay hayda

Ciğerimin başı yaralandı gel

Bu dörtlüğün ahenk özellikleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

(I) Âşık, Türk halk edebiyatında, aşağı yukarı XVI. yüzyılın başlarından bu yana beliren bir sanatçı tipidir. (II) Bir yönüyle eski destan geleneğini sürdüren, başka yönüyle, sevda şiirleri söylemekle görevli bir sanatçıdır. (III) Doğaçlama işleyen yaratıcılığının ürünlerini daima önce kâğıda döker daha sonra sazı eşliğinde diğer insanlara duyurur. (IV) Onda şiir müzikten ayrılmaz; demek ki sadece söylemez, çalar ve çağırır. (V) Âşıkın şiirini söylerken sözlere eşlik eden sazın, âşığın şiirinden ayrılmaz bir parça olduğu bilinir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

Kara gözlü yârim ben gider oldum

Sakınıp zülfünü yoldurmayı gör

Ağlama sevdiğim yine gelirim

Hasretle aklını aldırmayı gör

Sen benim açılmış gonca gülümsün

Sağ kalır gelirsem yine benimsin

Gündüz hayâlimde gece düşümsün

Gülüne yad bülbül kondurmayı gör

Bu dizelerde aşağıdaki tema-duygu çiftlerinden hangisi hâkimdir?

Âşık edebiyatındaki rüya motifi kompleks bir yapıya sahiptir. Şöyle ki kişi rüyasında bir güzele âşık olmakla beraber âşıklığın vecibelerini de yine rüyasında öğrenir. Böylece sade kişilikten sanatçı kişiliğe geçer. Birçok âşık için âşıklık yeteneğine erişme rüyada yaşadığı —- hadisesine bağlı olarak gerçekleşmiştir.

Bu parçadaki boşluğa getirilmesi gereken âşık tarzı halk şiiri terimi hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi aruzla söylenen halk şiiri nazım biçimlerinden biri değildir?

Mehmet Bahri Paşa’ya divan katipliği yaptığı ve XVII. yüzyılın ikinci yarısında şöhret kazandığı bilinen —- aldığı eğitimin etkisiyle şiirlerinde çağdaşı saz şairlerine göre daha ağır bir dil kullanmış, hem hece hem de aruzla şiirler söylemiştir. “Ala gözlü nazlı dilber / Seni kandan sakınırım // Kandan degil hey efendim / Seni candan sakınırım” dizelerinin sahibi olan âşığın şiirlerinin en önemli teması aşktır.

Bu parçadaki boşluğa aşağıdaki halk şairlerinden hangisi getirilmelidir?

• Evereklidir.

• Asker şairlerdendir.

• Emrah ile Selvi Han hikâyesinin kahramanıdır.

• Sergüzeştname adlı bir mesnevisi vardır.

• 16. Yüzyıl’da yetişmiştir.

Aşağıdaki âşıklardan hangisi bu özelliklerden herhangi biri ile eşleştirilemez?

Mecnun’un hayale daldığı gibi

Baksaydım yüzünün bir ay ağına

Yunus’un deryada kaldığı gibi

Takıldım zülfünün bir ay ağına

Bu dizelerde aşağıdaki edebî sanatlardan hangisinin örneği yoktur?