10. Sınıf Türk Edebiyatı Test 18

Türk şiirinin kökeni, dini törenlerde aranmalıdır. Dinî törenlerin uygulayıcısı konumundaki “şaman”, “oyun”, “kam”, “baksı” ve “ozan”lar, sihirbazlık, rakkaslık, müzisyenlik ve hekimlik vasıflarını da bünyelerinde toplayarak toplum içinde saygın bir konuma yükselmişlerdir. Adı geçen bu tipler, toplum hayatında “semâdaki ma’butlara kurban sunmak, ölünün rûhunu yerin dibine göndermek, fenalık, hastalıklar ve ölümler gibi fena cinler tarafından gelen işleri önlemek, hastaları tedavi eylemek, bazı ölülerin ruhlarını semâya yollamak, hatıralarını yaşatmak’ gibi görevlerin her birini yerine getirebilmek için törenler düzenlemişlerdir. Kamların veya baksıların kendilerinden geçer bir hâlde ve aynı zamanda müzik eşliğinde okudukları şiirler, Türk halk şiirinin ilk örnekleri olarak kabul edilmektedir.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

Karac’oğlan der ki başa yazıldı

Gözüm yaşı Ceyhun oldu süzüldü

Kefenim biçildi, kabrim kazıldı

Mezarımın üstü karalandı gel

Bu dörtlük ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

Âşık tarzı halk şiiri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

—- şairleri genel olarak okuma yazma bilmezler, medrese tahsilinden geçmemişlerdir; saz çalmayı bilirler ve şiirlerini saz eşliğinde söylerler; irticalen (hazırlıksız) şiir söyleme başlıca özellikleridir; şiirleri hece ölçüsüyledir. —- şairleri ise belli bir öğrenimden geçmiş, hem hece hem aruz ölçüleriyle şiir yazabilen şairlerdir. Bu şairler üzerinde dil, anlatım, konu bakımından divan şiirinin türlü etkileri vardır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Ela gözlerine kurban olduğum

Yüzüne bakmaya doyamadım ben

İbret için gelmiş derler cihana

Noktadır benlerin sayamadım ben

Bu şiirin ahenk özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bre ağalar bre beyler

Ölmeden bir dem sürelim

Gözümüze kara toprak

Dolmadan bir dem sürelim

Karacaoğlan der canan

Güzelim sözüme inan

Bu ayrılık bize heman

Ermeden bir dem sürelim

Bu şiirin yapı özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Aşağıdakilerden hangisi ağıt ya da koçaklama nazım türüne ait bir dörtlük değildir?

I. Gel dilberim kan eyleme

Seni kardan sakınırım

Doğan aydan esen yelden

Seni gülden sakınırım

II. Şahlar şâhı divan açar

Divan gümbür gümbürlenir

Merd dayanır nâmerd kaçar

Meydan gümbür gümbürlenir

III. Sana bir destan söyliyem

Şaşasın Seyyit Efendi

İntizar bilmem ki diyem

Şişesin Seyyit Efendi

Numaralanmış semai dörtlüklerinin konularına göre türleri, aşağıdakilerden hangisinde doğru sırayla verilmiştir?

Belimizde kılıcımız kirmani

Taşı deler mızrağımızın temreni

Hakkımızda devlet etmiş fermanı

Ferman padişahın dağlar bizimdir

Dadaloğlum yarın kavga kurulur

Öter tüfek davlumbazlar vurulur

Nice koç yiğitler yere serilir

Ölen ölür kalan sağlar bizimdir

Bu sözlerin sahibi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

I. Saz şairlerinin, kendilerinin veya başkalarının şiirlerini derledikleri, uzunlamasına açılan, deri kaplı defter (cönk)

II. İki veya daha fazla çalgı ustasının, hangisinin çalgıya daha hâkim olduğunu göstermek amacıyla belli bir ritim üzerinde sırayla solo atmalarına dayalı yarışma (atışma)

III. Âşıklara şiir söyleme esnasında eşlik den iri gövdeli, kısa saplı bir tür saz (çöğür)

IV. Halk edebiyatında redif (ayak)

V. Usta âşıkların yeni yetişen ozanlara ders vermesi (meşk)

Âşık edebiyatı ile ilgili numaralanmış tanımlardan hangisi ayraç içindeki terimle örtüşmez?

19. yüzyılda yetişmiş olan şairin asıl adı Mehmed Emin’dir. Trabzon ve Erzurum medreselerinde yetişmiş, Dîvân-ı Hümâyun Kalemi’nde kâtiplik yapmıştır. Hem aruz hem hece ile şiir söyleyen şairin özellikle hece vezniyle yazdığı şiirleri kendisini devrin dikkate değer sanatkârları arasına dâhil etmiştir. “Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş / Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı” dizelerinin sahibi olan şair daha çok içinde yaşadığı devirden şikâyet eden yergileri ve sıla hasretini dile getirdiği koşmalarıyla tanınmıştır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen âşık aşağıdakilerden hangisidir?